Ca nhạc sĩ MIÊN ĐỨC THẮNG

Người nghệ sĩ đa tài với

âm thanh quyện sắc màu

– NGUYỄN VIỆT

Bảo Tàng Mỹ Thuật và triển lãm số 69 Phó Đức Chính, Quận 1, trong năm 2009 có mở một cuộc triển lãm tranh tượng (từ ngày 6 đến 15/8/2009) lấy tên “10 trại sáng tác & tác phẩm mới” báo cáo và giới thiệu trên dưới 700 tranh tượng của các hội viên Hội Mỹ Thuật TP.

Trong số tranh tượng triển lãm chỉ có đúng 12 giải thưởng, và Miên Đức Thắng một nhạc sĩ tên tuổi nay thêm một tài nghề mới là hội họa và nặn tượng, đã đoạt 1 trong 12 giải thưởng trên, qua bức sơn dầu mang tên “Phố Trăng” trong khổ 100x100cm.

Thế mới thấy Miên Đức Thắng là người đa tài, bởi mọi người biết nhiều về anh qua môi trường là một ca nhạc sĩ hơn là một họa sĩ vẽ tranh và nặn gốm sứ nghệ thuật.

Theo nhà thơ nhà báo Thiên Hà viết về Miên Đức Thắng, trong cuốn hợp tuyển thơ nhạc họa “Một thời Sài Gòn” :

Thanh âm quyện sắc màu

Hơn 40 năm trước người con trai 20 của sông Hương núi Ngự bỗng cất cao giọng hát thấm đẫm tình người giữa lòng Sài Gòn đang từng giờ nung độ nóng. Từ những đêm rực lửa thắp sáng những khoảng khuôn viên Đại học, những bãi cỏ, lều tranh, quán Tre, quán Lá… tiếng “Hát từ đồng hoang” vang dậy phố phường át tiếng bom, tiếng đại bác nửa khuya vọng về thành phố, khiến bao người thức tỉnh giữa đêm đen. Những ca khúc, hành khúc, tự tình khúc ấy vang lên tự đáy lòng khát vọng yêu thương như triều sóng, hòa cùng nhịp đập của hàng chục vạn trái tim tuổi trẻ trong triệu triệu trái tim Việt Nam, dốc đổ, dâng trào.

Đó là cung bậc, giai điệu, là thanh âm được toát ra từ lồng ngực của chàng sinh viên Đại học Khoa học Sài Gòn những năm 1965-1967 có biệt danh Miên Đức Thắng như một hiện tượng âm nhạc gắn liền với cuộc sống và “Lớn mãi không ngừng”. Đối với Miên Đức Thắng, sáng tác và trình diễn âm nhạc là hơi thở, là bạn đồng hành không những trong quá trình theo anh lên Ban Cao học tại Viện Đại học Vạn Hạnh cũng như Đại học Đà Lạt vào thời gian tiếp theo (1968-1972) mà âm nhạc luôn gắn bó với anh dọc những năm dài dâu bể. Dù ở đâu, làm gì âm nhạc vẫn là máu thịt anh.

Năm 1989, Nhạc sĩ Miên Đức Thắng sống và làm việc tại CHLB Đức như một cuộc trở mình, và anh lại bỗng cất cao tiếng hát Việt Nam – một thời Sài Gòn tại một số nước Châu Âu như Đức, Pháp, Bỉ, Thụy Sĩ, Hà Lan… và Hoa Kỳ, Canada… sống lại tuổi hai mươi.

Sau những năm phiêu bạt bặt tăm, chúng tôi gặp lại nhau trong một thoáng tình cờ, chợt nhận ra chút gì đó đổi thay trên khuôn mặt, vừa bỡ ngỡ vừa mừng vui mà nước mắt chực ứa ra, mới hay rằng đời chưa thất lạc vẫn còn hiện diện trên cõi nhân gian. Theo ý tưởng triết học thì sự hiện diện là một cái gì đó đã mất đi, và sự mất đi chừng nào, sự khát khao hiện diện lại càng rõ chừng đó. Con người chịu sự thay đổi, biến thiên theo dòng thời gian, theo dòng thế sự thăng trầm mà vẫn đầy ắp ước mơ. Tuổi trẻ thời chiến có lẽ ước mơ nhiều hơn, cao vọng nhiều hơn thời hòa bình. Nhưng không phải vì những nghĩ suy ấy mà nhạc sĩ Miên Đức Thắng hôm nay vơi đi những khát vọng. Trái lại anh có nhiều mơ ước mãnh liệt hơn, nhằm thay đổi cách nhìn qua lăng kính Hội họa. Song song với việc sáng tác âm nhạc, với lòng đam mê nghệ thuật vươn tới tầm cao, Miên Đức Thắng bước vào thế giới sắc màu bằng tất cả tâm hồn của người nghệ sĩ, và anh đã tự khẳng định được thế đứng của mình. Qua những lần triển lãm và trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật, tranh Miên Đức Thắng được đánh giá cao và anh từng nhận giải thưởng của Hội Mỹ thuật Thành phố.

Thỉnh thoảng tôi tạt qua “bếp vẽ” của Miên Đức Thắng ở trên đường Lý Tự Trọng, Quận 1 để được nghe anh đánh dương cầm, anh hát những ca khúc mới sáng tác trong tập “Sóng Chờ”, và được xem tranh anh đang vẽ. Phải công nhận, lĩnh vực nào Miên Đức Thắng cũng gây ấn tượng. Tiếng hát Miên Đức Thắng vẫn ngọt ngào, trẻ trung như ngày nào và tranh anh là sự hòa trộn sắc màu tạo thành ngôn ngữ hội họa của một thế giới sâu thẳm riêng tư.

Mùa Xuân đã qua đi và mùa Đông đang tới trên những ngọn thông vàng, mà dòng nhạc, thanh âm quyện sắc màu của Miên Đức Thắng vẫn xanh tuổi xuân thì, mênh mang, sống động.

Một chút tiểu sử về Miên Đức Thắng

Miên Đức Thắng sinh tại Huế năm 1945, đã có gia đình gồm một vợ và 4 cô con gái (đang định cư tại CHLB Đức cùng gia đình từ năm 1989 tới nay). Còn nhà ở Lý Tự Trọng, Quận 1, Sài Gòn, nơi mỗi khi anh trú chân về quê hương.

Miên Đức Thắng xuất thân từ Đại Học Khoa Học Sàigòn (1965-66-67), Đại Học Vạn Hạnh (1968), Ban Cao Học Đà Lạt (1972) và học âm nhạc với thầy Văn Giảng nguyên Giám đốc Trường Quốc Gia Âm Nhạc Sài Gòn.

Như đã nói, vào trước năm 1975 mọi người chỉ được biết Miên Đức Thắng qua phong trào du ca cùng SVHS từ cuối thập niên 60 đến giữa thập niên 70 của thế kỷ trước.

Trong quá trình sự nghiệp là ca nhạc sĩ, vì anh vừa trình bày các ca khúc do chính anh sáng tác cùng những nhạc phẩm của các nhạc sĩ khác.

Sự nghiệp ca nhạc sĩ của Miên Đức Thắng :

– 1965-1966 góp mặt trong tập nhạc “Hát từ đồng hoang”

– 1970 : Xuất bản 3 cuộn băng mang tên Việt Nam 1, 2 và 3

– Các tác phẩm tiêu biểu : “Hát từ đồng hoang” (1965), “Lớn mãi không ngừng” (1966), “Sóng chờ” (2005).

Chính kiến trong sáng tác :

Trong một bài phỏng vấn, có ký giả đã hỏi nhạc sĩ Miên Đức Thắng, chúng tôi xin trích đăng những câu hỏi đáp như sau :

– Hỏi : Nói đến nhạc sĩ Miên Đức Thắng, là nói đến dòng nhạc phản ánh, đi sát với cuộc sống, khởi sự từ những năm 60-70 tươi rói tính thời sự, tới nay, xin ông cho biết sự khác biệt gì trong sáng tác của ông hiện tại ?

– Đáp : Trong một ý tưởng triết học, có nói rằng, sự hiện diện là một cái gì đã mất đi. Và sự mất đi chừng nào, sự khao khát hiện diện lại càng rõ chừng đó. Càng xa quê hương chừng nào, sự hiện diện quê hương trong tâm tưởng tôi càng rõ chừng đó vậy. Cũng giống như khi người mẹ còn sống, mình ít lưu tâm. Nhưng rồi mất mẹ, càng nhớ thương nhiều hơn. Cho tới bây giờ, nhắc lại thời kỳ sáng tác nhạc những năm 60-70, tôi vẫn còn nghe dòng chảy quê hương trong tâm tư mình. Đó cũng là điều thích thú lắm.

– Hỏi : Thấm thoát, nhìn lại thời gian xa xứ đã hơn 30 năm, như một giấc mơ dài cho những người Việt rời xa quê hương kể từ dấu mốc 1975, ngồi ở đây, nhìn ngược lại dòng quay lịch sử, thời điểm của 30 năm trước, nhạc sĩ Miên Đức Thắng là một thanh niên trẻ yêu đời, lý tưởng… từ những ca khúc trong tập “Hát trên đồng hoang”, ông có thấy những ca khúc đó có tính chất “tiên tri” nào hay không, có đúng hay là… trật lất?

– Đáp : Con người chịu sự thay đổi, biến thiên của thời cuộc. Nói theo triết lý nhà Phật, đời là vô thường. Cái gì cũng thay đổi hết, theo thời gian. Tuổi trẻ bao giờ cũng mang một lý tưởng khác thường. Tuổi trẻ của chúng tôi trong chiến tranh, có lẽ ước mơ nhiều hơn tuổi trẻ bây giờ. Tuổi trẻ của thời chiến cao vọng nhiều hơn là thời bình, tôi nghĩ vậy. Bây giờ khi lớn tuổi, về hưu, tôi nhìn mọi vấn đề khác xưa, tất nhiên, và tâm cảnh thay đổi theo tuổi tác và sức khỏe. Âm nhạc, hội họa của tôi đã thay đổi.

– Hỏi : Âm nhạc, hay nói chung, nghệ thuật là sự phản ảnh từ cái tâm của người sáng tác, cho tới giờ phút này khivề hưu, nhìn lại chặng đường đã qua, ông có thấy những gì tiếc nuối, hoặc chưa nói lên hết được qua âm nhạc, hội họa hay không?

– Đáp : Âm nhạc và hội họa của tôi, vẫn chỉ là những bước bắt đầu mà thôi. Lý do, tôi nhìn mưa, nhìn trăng, vẫn xúc động như thuở nào. Tất nhiên, nỗi xúc động hôm nay khác xưa. Tôi cảm thấy mình chưa đủ khả năng để diễn tả nổi những gì mình cảm nhận đối với những gì xảy ra xung quanh. Nói về sự thất bại của ngôn ngữ âm nhạc, hay kỹ thuật vẽ tranh, tôi cảm nhận sâu xa sự giới hạn của mình. Do đó, tôi hầu như không thấy hài lòng những gì mình đã làm.

– Hỏi : Câu chuyện của chúng ta đã đi từ hiện tại, đi ngược về quá khứ, xin ông một câu hỏi cho tương lai, trong những năm tháng sắp tới, nghiệp viết nhạc, vẽ tranh của ông sẽ không tách rời khỏi nhau, ông sẽ viết nhạc, vẽ tranh về đề tài, khuynh hướng như thế nào ?

– Đáp : Ước mơ của tôi, chắc cũng không khác các bạn trong giới nghệ sĩ là tiếp tục được viết, vẽ, sáng tác nhiều nữa… như ban đầu, với một tấm lòng trong sáng, thơ ngây, với sự háo hức của tuổi trẻ là lúc nào cũng vươn tới, không bao giờ thấy hài lòng với mình. Mới viết một ca khúc hôm qua đó, hôm sau đã muốn viết tiếp một khúc nhạc mới hay hơn, ý nghĩa hơn, hay mới vẽ một bức tranh của hôm trước, hôm sau đã bị thôi thúc một bức tranh khác đẹp hơn, tươi sáng hơn.

Như vậy, sẽ làm cho mình lúc nào cũng mới hoài, mới hoài với chính mình. Tôi nghĩ câu “Nhật tân, nhật tân, hựu nhật tân” (Ngày mới, ngày mới lại ngày mới) là điều tôi mong muốn. Nhìn lại những gì mình viết, tôi thấy mình viết đến con người là nhiều nhất. Con người với những lo toan, khuynh hướng nhân sinh nhiều hơn. Còn khuynh hướng “nghệ thuật vị nghệ thuật”, cũng là ước mơ vương tới của tôi, nhưng chưa đạt được. Khả năng của tôi chỉ có thể đụng tới sự kiện liên quan đến cuộc sống, đến con người cụ thể, trong bối cảnh xã hội cụ thể mà thôi.

NGUYỄN VIỆT